Forum Wileńskie, jako organizacja zrzeszająca litewskich polityków narodowości polskiej z różnych środowisk politycznych, a także jako przedstawiciele polskiej społeczności na Litwie, z niepokojem przyglądaliśmy się skandalowi wywołanemu przez prorosyjskiego solczanina. Uważamy to za czytelny objaw zaniedbań państwa litewskiego względem polskiej mniejszości na Litwie. Spełniając nasz obywatelski obowiązek, wołamy o zmianę polityki Republiki Litewskiej tak, aby w przyszłości Rosja nie mogła wykorzystać jej obywateli przeciwko niej samej. Obecnie jako państwo dajemy jej taką możliwość.

Apelujemy — do władzy i inteligencji kraju — a nasze postulaty nakreślamy poniżej.

Vilniaus forumas, organizacija vienijanti įvairių politinių pažiūrų lenkų tautybės Lietuvos politikus, taip pat Lietuvos lenkų bendruomenės atstovai, su susirūpinimu stebėjo prorusiškojo šalčininkiečio sukeltą skandalą. Manome, kad tai akivaizdus Lietuvos valstybės aplaidumo Lietuvos lenkų atžvilgiu požymis. Vykdydami savo pilietinę pareigą, raginame keisti Lietuvos Respublikos politiką, kad ateityje Rusija negalėtų panaudoti Lietuvos piliečių prieš mūsų valstybę. Šiuo metu Lietuvos Respublikos politika suteikia Rusijai tokią galimybę.

Kreipiamės — į šalies valdžią ir inteligentiją — ir žemiau išdėstome savo postulatus.

Postulat pierwszy | Pirmasis postulatas

Republika Litewska musi popierać znajomość, promowanie i stosowanie języka ojczystego w społeczności Polaków na Litwie. Młode pokolenia są bardziej zruszczone niż ich rodzice przez systematyczne marginalizowanie języka polskiego przez rząd Republiki Litewskiej. Jakiekolwiek ubytki w znajomości języka ojczystego przez Polaków zapełni bliższy język słowiański, rosyjski, a z tym — i kultura oraz ideologia. Polacy muszą mieć dostęp do wysokiej jakości mediów polskich na Litwie, które są i będą częścią litewskiego obrazu medialnego. Zwracamy też uwagę na niespójne z litewską narracją przypadki, kiedy promowany jest język rosyjski. Tworzy to sytuację, w której język polski jest niepotrzebnym bagażem, a język rosyjski — potwierdzanym przez państwo litewskie oknem na świat.

Lietuvos Respublika turi remti, propaguoti, ir skatinti gimtosios kalbos vartojimą ir puoselėjimą Lietuvos lenkų bendruomenėje. Jaunoji karta yra labiau rusifikuota nei jos tėvai — dėl sistemingo lenkų kalbos Lietuvos Respublikos Vyriausybės marginalizavimo. Bet kokį lenkų gimtosios kalbos mokėjimo nuostolį užpildo kita slavų kalba — rusų, o kartu su ja — ir kultūra bei ideologija. Lenkams turi būti sudarytos sąlygos naudotis kokybiška lenkiška žiniasklaida Lietuvoje, kuri yra ir bus Lietuvos žiniasklaidos dalimi. Taip pat atkreipiame dėmesį į neatitinkančias Lietuvos interesui praktikas, kai propaguojama rusų kalba. Taip sukuriama situacija, kai lenkų kalba tėra nereikalingas bagažas, o rusų kalba — Lietuvos institucijų propaguojamas langas į pasaulį.

Postulat drugi | Antrasis postulatas

Potępiamy wszelkie praktyki i narracje kwalifikujące mniejszość Polaków na Litwie do worka „rosyjskojęzycznych”. Jak wszyscy obywatele Litwy, Polacy również niosą brzemię lat okupacji rosyjskiej, jednak nie oznacza to, że należy ten stan rzeczy przypieczętowywać. Znajomość języka jest rzeczą godną pochwały, jednak w pierwszej kolejności należy znać język ojczysty oraz język państwowy.

Smerkiame visas praktikas ir naratyvus, kurie Lietuvos lenkų mažumą priskiria prie rusakalbių maišo. Kaip ir visi Lietuvos piliečiai, lenkai taip pat neša ilgametės rusiškos okupacijos naštą, tačiau tai nereiškia, kad šią būklę reikia įtvirtinti. Papildomos kalbos mokėjimas yra pagirtinas dalykas, tačiau pirmiausia reikėtų mokėti savo gimtąją ir valstybinę kalbą.

Postulat trzeci | Trečiasis postulatas

Muszą zostać uformowane realne, wymierne i konkretne kierunki programowego kształcenia obywatelskiego i medialnego, nie tylko w szkołach. Częścią tego programu musi być zapoznawanie z dziedzictwem wszystkich autochtonicznych mniejszości narodowych. Nie może być tak, że obywatel po państwowej szkole, po służbie wojskowej, nie odnajduje się w otaczającym środowisku, czuje frustrację, nie interesuje się otaczającym światem, nie ciekawi własnym krajem, a za jedyny wiarygodny przekaz uznaje ten podawany przez propagandę „russkiego miru”. Jest to powtarzanie błędów już znanych z uprzedniego wieku — i już przeciwko Litwie nieraz wykorzystanych.

Reikia formuoti realias, apčiuopiamas ir konkrečias pilietinio ir medijų ugdymo kryptis, ne tik mokyklose. Šios programos dalimi turi būti supažindinimas su visų autochtoninių tautinių mažumų paveldu. Negali būti taip, kad pilietis, baigęs valstybinę mokyklą, atlikęs karinę tarnybą, nemato savęs jį supančioje aplinkoje, jaučia nusivylimą, nesidomi aplinkiniu pasauliu, nesidomi savo šalimi ir tiki, kad vienintelis patikimas informacijos šaltinis yra tas, kurį pateikia „russkij mir” propaganda. Tai jau iš praėjusio šimtmečio žinomų — ir ne kartą prieš Lietuvą panaudotų - klaidų kartojimas.

Postulat czwarty | Ketvirtasis postulatas

Apelujemy o niewykorzystywanie sytuacji przeciwko Polakom na Litwie, żeby stygmatyzować, piętnować i naklejać metkę na całą społeczność. Społeczność litewskich Polaków jest tak samo różnorodna i wielobarwna, jak społeczności Litwinów poza granicami kraju. Piętnowanie i narzucanie narracji zamyka społeczności drogę do skutecznego zwalczania szkodliwych wzorców.

Wiemy, opierając się na analizach i historii, że jeśli Litwa jako państwo nie zrozumie powagi sytuacji i potrzeby pilnej zmiany stanu rzeczy, jako kraj będzie bezbronna niezależnie od międzynarodowych struktur, w których istnieje.

Raginame nenaudoti susiklosčiusios situacijos prieš Lietuvos lenkus, siekiant juodinti, apjuodinti ir klijuoti etiketę visai bendruomenei. Lietuvos lenkų bendruomenė yra tokia pat skirtinga ir įvairiaspalvė, kaip ir lietuvių bendruomenės užsienyje. Stigmatizavimas ir naratyvo primetimas užkerta kelią bendruomenei veiksmingai kovoti su žalingu mąstymu.

Remdamiesi analizėmis ir istorija žinome, kad jei Lietuva kaip valstybė neįvertins situacijos rimtumo ir būtinybės skubiai keisti padėtį, ji kaip valstybė bus pažeidžiama nepriklausomai nuo tarptautinių struktūrų, kuriose dalyvauja.

Forum Wileńskie, stowarzyszenie
Vilniaus forumas, asociacija